O żywności GMO napisano już wiele, jednak nikt nie wskazał jasnej odpowiedzi na pytanie: czy warto ją spożywać i czy jest bezpieczna dla ludzi oraz zwierząt? Jak się okazuje, temat jest bardziej skomplikowany, niż mogłoby się wydawać. Oto podsumowanie aktualnych informacji na temat GMO oraz wskazanie niepewności związanych z badaniami i zmianami zachodzącymi wśród organizmów żywych wybierających modyfikowaną żywność.
Czym jest GMO?
GMO to organizmy modyfikowane genetycznie, czyli takie, których materiał genetyczny został zmieniony za pomocą metod nowoczesnej biotechnologii. Po co? Aby nadać u pożądane cechy, np. odporność na choroby i suszę. GMO na także na celu przedłużenie świeżości produktów, a co za tym idzie – doprowadzenie do sytuacji, w których produkty dłużej mogą znajdować się na półkach. Dzięki temu żywność dłużej znajduje się na półkach i nie jest marnowana.
GMO jest dozwolone w EU jedynie po uzyskaniu autoryzacji na poziomie unijnym. Prawodawstwo UE nakłada obowiązek etykietowania genetycznie zmodyfikowanej żywności i paszy zawierającej GMO (jeśli wynosi więcej niż 0,9% składu). GMO dziś można znaleźć m.in. w bawełnie, kukurydzy, rzepaku czy burakach cukrowych.
Czy istnieją dowody szkodliwości GMO u zwierząt?
Aktualnie przeprowadzono zbyt mało testów biorących pod uwagę żywność GMO, by określić, czy jest ona szkodliwa dla zwierząt, czy nie. Najdłuższe okresy testowania wynosiły trzy miesiące – to za mało, by zdążyły rozwinąć się choroby neurologiczne, nowotworowe czy hormonalne. Z tego powodu aktualne badania w wielu środowiskach uznaje się za niewystarczające.
Mimo to interesującym wnioskiem jest to, że w nerkach i wątrobie szczurów testujących GMO w ciągu trzech miesięcy pojawiły się zmiany dowodzące toksyczności roślin modyfikowanych genetyczne. Dla wielu jest to czołowy argument wskazujący, że żywność modyfikowana na ten moment nie jest odpowiednia do spożywania przez ludzi oraz zwierzęta, choć może zostać poddana modyfikacjom, by w przyszłości spełnić swoje cele.
Dlaczego warto unikać GMO?
Niestety, choć zauważa się wiele zalet GMO (np. odporność na szkodniki czy lepszy smak), rozwiązanie to ma również wady, które sprawiają, że wiele osób rezygnuje ze spożywania modyfikowanej żywności. Do was GMO należą m.in.:
- zwiększenie ryzyka wystąpienia alergii, chorób układu pokarmowego, a także obniżenie odporności, wystąpienie zaburzeń płodności, a w skrajnych przypadkach wspieranie rozwoju nowotworów;
- niemożność przewidzenia konsekwencji związanych z wieloletnim spożywaniem żywności GMO (dopiero za kilkanaście lub kilkadziesiąt lat będzie można rzeczywiście stwierdzić, jakie skutki przynosi jej spożywanie);
- poprzez powstawanie żywności GMO istnieje ryzyko nasilenia się alergii pokarmowych, a nawet powstawania nowych alergenów, które już dziś są ogromnym problemem – zarówno dla dzieci, jak i dorosłych.
GMO jest ryzykiem dla środowiska naturalnego?
Istnieje też ryzyko związane z GMO dla środowiska. Przede wszystkim:
- zagrożenie przeniesienia cech roślin modyfikowanych na uprawy naturalne, co może powodować straty wśród rolników zajmujących się naturalnymi zbiorami;
- uwolnienie organizmów modyfikowanych genetycznie może odbywać się w sposób niekontrolowany, a z czasem zacząć wypierać naturalne uprawy, istnieje także ryzyko przechodzenia genów na inne organizmy (nawet innych gatunków);
- żywność GMO może mieć negatywny wpływ na faunę i florę, ponieważ istnieje ryzyko szkodzenia stworzeniom, takim jak ptaki czy owady, a nawet ekosystemy wodne;
- istnieje ryzyko konieczności stosowania mocniejszych środków ochrony roślin, w tym chemicznych – niebezpiecznych dla naturalnych upraw;
- zagrożenie zmniejszeniem bioróżnorodności przyrody, czyli zróżnicowania gatunków i genów na powierzchni planety, w celu utrzymania dobrobytu człowieka.
Czy można ocenić szkodliwość GMO?
Niezależnie od tego, czy jest się zwolennikiem, czy też przeciwnikiem GMO, rozpowszechnianie żywności modyfikowanej na dużą skalę na ten moment odbywa się w sposób trudny do zbadania i przewidzenia jego skutków – zarówno tych dla środowiska, jak i natury. Zwolennicy GMO jako argument podają, że nie ma dowodów na to szkodliwość GMO na organizm człowieka. Badania na zwierzętach nie są dla nich zbyt wiarygodne. Przeciwnicy GMO zwracają za to uwagę na duże firmy produkujące pożywienie GMO, mające na celu monopolizację rynku. Jedne i drugie argumenty warto wziąć pod uwagę, wyrabiając swoje zdanie na temat modyfikowanej żywności.